Mijn blog over de Taalstraat en het artikel in de Profielactueel over ‘Het hart van het vak Nederlands klopt de beroepspraktijk.’ hebben veel positieve reacties losgemaakt: van opleidingen die de lessen Nederlands ook anders willen inzetten of die daar al langer mee bezig zijn. Hierbij een inkijk in de vormen van Nederlands, tot nu toe in de praktijk opgetekend.

1. Klassikaal generiek

De meeste gangbare methodes verdelen het vak Nederlands onder in hoofdstukken lezen, luisteren, schrijven, spreken en gesprekken voeren, ondersteund door lessen grammatica, woordenschat en taalverzorging. Per periode komen één of meerdere van deze hoofdstukken aan de orde. Er wordt klassikaal gewerkt naar 2F of 3F. Online kunnen extra opdrachten worden gemaakt, remediërend of als extra uitdaging.

2. Maatwerk generiek

Er zijn docenten Nederlands die differentiëren in de klas. Ze werken ofwel met dezelfde methode, in een verschillend tempo, of met aanvullend lesmateriaal. Met een instaptoets (bijv. AMN-taaltest) is het ook mogelijk te bepalen wat het niveau is van de student. Het lesaanbod is offline en online op dit niveau aan te passen.

Een andere variant van maatwerk generiek is te werken in niveaugroepen met materiaal uit de stagepraktijk. Hierbij is er aandacht is voor het aanleren van vaktaal en het uitvoeren van taalactiviteiten, die van de studenten in hun beroepspraktijk worden verwacht (bijv. de Taalstraat). Je zou dit programma kunnen laten aansluiten bij de praktijklessen. Dit vraagt om regelmatige afstemming en samenwerking met de andere docenten in het team, voor wie het vaak lastig is om hier tijd voor vrij te maken/ krijgen.

3. Klassikaal geïntegreerd

Het mbo heeft een drievoudige opdracht: opleiden voor een beroep, zelfstandig burgerschap en startbekwaamheid voor een vervolgopleiding. Naast het integreren van Nederlands in de praktijkvakken zijn er ook opleidingen die Nederlands integreren met Burgerschap en/of hbo-taalvaardigheden. (Taalbewust Beroepsonderwijs (2018), mbo-taalacademie, Nederlands en Burgerschap (2019), Erna Verkoeven, Deltion College en Taal in de voorbereiding op hbo (2016). mbo-raad).

4. Beroepsgericht taalonderwijs

Over beroepsgericht taalonderwijs is in de Profielactueel.nl het artikel verschenen Het hart van het vak Nederlands klopt in de beroepspraktijk (mei 2019), door Lilian Boonstra en Erica Aalsma. De taalproducten en de taalactiviteiten uit het werkveld en de context waarin zij worden gebruikt, zijn voor de studenten het uitgangspunt bij het ontwikkelen van taal en het beheersen van vaktaal. De werkplek -buiten het klaslokaal- is de omgeving waarin wordt geleerd. De vraag waar de student op dat moment mee rondloopt is het startpunt van het leerproces.

Voorbeeld vierde kwadrant

Een voorbeeld van een mogelijke lesvorm in het vierde kwadrant: op dit moment geef ik les bij een mbo3/4 opleiding Verpleging/ Verzorging (BOL/BBL) bij het Graafschap College. Studenten nemen deel aan een gepersonaliseerde, vraaggestuurde en ervaringsgerichte opleiding (PEGL), op basis van beroepssituaties op de stageplek. Voor de eerste periode staan voor de studenten bij Nederlands opdrachten klaar; voor Lezen, Luisteren, Spreken, Gesprekken voeren en Schrijven.

De studenten kiezen bijv. voor lezen zelf een artikel uit een vakblad, dat aansluit bij het onderwerp dat ze op dat moment bezighoudt. Hierover maken ze vragen en vervolgens maken ze een samenvatting. Ze mogen zelf de volgorde van de opdrachten bepalen en ook hoe lang ze er over doen. Online leveren ze de opdrachten in en krijgen ze feedback. Voor wie zich wil verbeteren, kan deelnemen aan een workshop of een supervisiegroep.

Welke vorm van Nederlands in het mbo is de beste? Op basis van ondermeer Didactiek Taalbeschouwing (2015, Huizinga, H.), blijkt dat kwadrant 4  bij het leren van een beroep het meeste aansluit bij de randvoorwaarden om taal te leren: door te werken met échte taal, in een rijke context, aansluitend bij de actualiteit, de belevingswereld, de intrinsieke motivatie en de zone van naaste ontwikkeling van de student.

Lilian Boonstra

17 november 2019

 

Bekijk hier de nieuwe flyer (2022)

Gerelateerde blogs