Een klassiek schoolgebouw aan de vaart in Gouda, naast de historische dubbelloopse poldersluizen. Het Coornhert Gymnasium is een gymnasium met ongeveer 750 leerlingen. Een kleine school, waarin iedereen elkaar kent. Waar egalitair met elkaar wordt omgegaan. Rode draad in het onderwijs is ‘keuzes’ kunnen maken. Zo evalueren alle docenten jaarlijks met elkaar over de inhoud en last van de taken, projecten en de verdeling daarvan. In het lessen heeft ook de leerling keuzes, bijvoorbeeld in het maken van opdrachten. Dit stimuleert de motivatie en eigenaarschap. Een van de keuzes die gemaakt zijn, is om bij het vak Nederlands de methodes de deur uit te doen. Voor het geld en de inhoud meent de sectie het zelf beter te kunnen. 

Literatuur in Context

Een belangrijke keuze die de taal- en cultuursecties een paar jaar geleden hebben gemaakt, is om samen het vak Literatuur in context te geven. In plaats van zowel bij Nederlands, Engels, Duits of Frans en geschiedenis telkens weer dezelfde brokjes literatuurgeschiedenis toe te dienen, hebben de docenten talen, cultuurvakken en geschiedenis voor de bovenbouw vakoverstijgend de handen ineen geslagen. De leerlingen lezen wereldliteratuur en doen in tweetallen mondeling examen op een thema voor deze vakken. Bijvoorbeeld over de vergelijking tussen de Sint Brandaan, Candide en Gullivers Travels. Ook de vertaling van Dantes Divina Comedia mag op de lijst. De leerlingen zijn inwoners van de wereld en de stromingen in de literatuur kennen geen grenzen. 

Docent Taalbeheersing 

De docent Nederlands kan daardoor kiezen of hij in de bovenbouw literatuurdocent wil zijn en/ of een taalbeheersingsdocent. Arnoud Kuijpers, bekend van de vele instructiefilmpjes over Nederlands op YouTube en docent Nederlands van het jaar in 2017, geeft sinds drie jaar les op het Coornhert. Hij is een docent Taalbeheersing in hart en nieren en geeft zijn vak met veel passie vorm. Ook taalbeheersing wordt zo veel mogelijk in de context aangeboden, omdat dit betekenisvoller en motiverender is. Zijn uitleg over de leerlijnen: in klas 1 en 2 wordt Nederlands thematisch gegeven. Bijvoorbeeld over de middeleeuwen, daarbij komt ook geschiedenis en literatuur aan bod. In de derde klas is het aanbod van het vak Nederlands weer traditioneel, om de finesses van de basisvaardigheden aan te slijpen. 

Kern- en keuzevakken

In de ochtend worden de kernvakken gegeven in hele (80 min) of halve kernlessen (40 minuten). Dan wordt de verplichte lesstof behandeld. Echter, vanaf 14.00 uur vinden elke dag de keuzevakken plaats. De leerlingen moeten in periodes van 6 weken twee keuzelessen volgen, waar ze ook punten voor krijgen. Deze vakken worden klasoverstijgend gegeven. Aan de ene kant kan dit een bijspijkerles zijn, bijvoorbeeld werkwoordspelling. Of het kan een verdiepingsles zijn. De docenten verzorgen elke periode meerdere keuzevakken. Zo gaf Arnoud een workshop Poëzie, met twintig dichtbundels om door te grasduinen. De leerlingen lazen elkaar het gedicht voor dat hen had geraakt. Het meest zinnebeeldende verdiepingsvak vond ik het keuzevak Literatuur in context: ‘Over het beeld van schoonheid en intelligentie van de vrouw in de Romantiek’. Wat een trouvaille!

Projecten in klas 4

Voor Arnoud Kuijpers is het belangrijk om te werken met materiaal uit de ‘echte’ wereld, buiten de schoolmuren: want interessanter en relevanter. In de vierde klas zijn er drie projecten, waarbij alle vaardigheden geïntegreerd aan bod komen: over solliciteren, politiek en nepnieuws. Kuijpers maakt gebruik van gastsprekers, die vertellen over hoe het er in de grotemensenwereld aan toegaat. Dit kunnen ook oud-leerlingen zijn. Bij het project ‘Sollicitatie’ lezen de leerlingen zich in op een bepaald beroep, schrijven een brief, en spreken voor/ als een sollicitatiecommissie. In de tweede periode zijn er in het land altijd verkiezingen. De leerlingen hebben dan bij Nederlands het project Politiek. De leerlingen maken zelf partijen, bedenken issues over zaken die ze op school veranderd willen zien. En voeren campagne om stemmen van brugklassers te werven. 

Lesmaterialen

In plaats van een methode heeft de school een intranet gebouwd, waarin alle powerpoints van het hele jaar staan. Deze wordt gebruikt in combinatie met de nieuwsartikelendatabase Lexis Nexis. Los van welke methode je gewend bent, de onderdelen zijn altijd dezelfde en na jaren lesgeven is de essentie hiervan gestold in powerpoints.

Flipping the classroom

In klas 5 bestaat het programma uit het schrijven van een betoog, presenteren, dictees over moeilijke woorden en examentraining. Hierbij worden oude examens van 5h gebruikt. In klas 6 komen het debat voeren en een beschouwing schrijven aan bod. Om leerlingen te stimuleren aan het werk te gaan en te blijven, zijn er bonuspunten (middels dictee of aanwijzen stijlfouten) te verdienen. 

De leerlingen bereiden de stof voor door de thuis de materialen op Liber (het intranet) te gebruiken in combinatie met de instructiefilmpjes op YouYube en artikelen van Lexis Nexis. In de les wordt deze stof dan kort herhaald en worden eventuele vragen beantwoord. In de 80 minuten durende les gaan de leerlingen eerst zelfstandig en dan in groepjes aan de slag, waarbij ze elkaar feedback geven. De les wordt afgerond met een plenaire bespreking van de verkregen inzichten en geleerde vaardigheden. 

In de les die ik bijwoonde werd een column van Aleid Truijens besproken, over het niveau van taal- en rekenen van pabo-studenten. De moeilijke woorden werden genoteerd en besproken. Het artikel werd samengevat, op argumentatie geanalyseerd en er werd over gediscussieerd. Arnoud had de betreffende pabo-test klaargezet, waarna de leerlingen zelf de test gingen maken. 

De weekafsluiter

Aan het einde van de week barst er wat anders los op deze school.  Op vrijdagmiddag zijn er geen keuzevakken. De leerlingen kunnen dan hun talenten uitleven of nieuwe ervaringen op doen: in een band spelen, een musical, yogales, schaken, filmpjes maken voor YouTube (Arnoud). Een bonte mix van activiteiten, georganiseerd op basis van de talenten en hobby’s van de leraren en leerlingen. Wat een walhalla deze school, het plezier spat er aan alle kanten van af! 

 

Lilian Boonstra

21 februari 2023